حق حاکمیت دیجیتال، چیستی و چرایی؟

استونی اولین کشور جهان بود که «سفارتخانه داده» را در لوکزامبورگ تأسیس کرده است که در آن از همه داده های ملی سرورهای خود بک آپ تهیه می کند. این کار هم نیازهای ذخیره سازی داده و هم نیازهایی که برای رسیدن به حق حاکمیت دیجیتال دارد را برآورده می‌کرد و از ذخیره سازی آنها بر روی پلتفرم‌های آمریکایی جلوگیری می‌کرد.

آخرین زاویه نگاه به این مفهوم می‌تواند به معنای توانایی افراد و جوامع با فرهنگ‌های خاص باشد که بتوانند در سطح قابل قبولی از استقلال و خودشکوفایی در تصمیم گیری، اقدامات‌شان را به انجام برسانند. این رویکرد از حق حاکمیت دیجیتال بر حق شهروندان تمرکز کرده و آزادی بیان در فضای مجازی و میزان کنترل افراد بر داده‌هایشان را مورد توجه قرار می دهد. باید دقت کرد که حق حاکمیت دیجیتال معمولاً با کلیدواژه‌های حق حاکمیت تکنولوژیکی، حاکمیت اطلاعاتی، سایبری، اینترنت، داده که با آنها هم پوشانی دارد به کار می رود.

حق حاکمیت دیجیتال دیجیتال از دو بخش تشکیل شده است: ۱. حق حاکمیت داده ۲. حق حاکمیت تکنولوژی. حق حاکمیت داده به معنای میزان کنترل بر داده‌هایی است که تولید یا استفاده می شوند و حق حاکمیت تکنولوژی به معنای میزان کنترل بر تکنولوژی‌های دیجیتالی است که استفاده می‌شود.

حق حاکمیت دیجیتال مدیریت موثر داده‌ها را دنبال می‌کند و نظارت بر داده‌هایی که تولید می‌شود، محل‌هایی که آنها نگهداری می‌شوند و نسبت آن با قوانین و دستورالعمل‌های ملی و جهانی تأکید دارد.

پس از آن اتحادیه اروپا قوانینی مانند GDPR و Data Act  و Data Governance Act را تدوین کرده اند که همه ابزاری برای کنترل و حفاظت از اطلاعات به صورت فرامرزی هستند.

اولین اقدامات تلافی جویانه اروپا و بازنگری در توافقنامه اطلاعات بندر امن

حق حاکمیت دیجیتال و رویه‌های آن در دنیا

افشاگری اسنودن، شوک جدی به اروپا

به دلیل بِکر بودن بحث حاکمیت دیجیتال در این یادداشت تلاش شد به مفهوم شناسی و سیر تاریخی تکوین آن اشاره شود و برای تکمیل بحث در یادداشت بعدی تلاش خواهد شد به صورت مصداقی رویه‌های مختلفی که در کشورهای دنیا در این خصوص دنبال شود، تشریح و در نهایت وضعیت کشورمان در حوزه حاکمیت دیجیتال مورد بحث قرار گیرد.

بیشتر از همه، اروپایی‌ها به دلیل همراهی کم سابقه با شرکت‌های آمریکایی از این منظر دچار نگرانی شدند و تلاش کردند رویکرد خود را در قبال حق حاکمیت دیجیتال به روزرسانی کنند.

توافقنامه بندرامن یک مثال کامل از تداخل حق حاکمیت‌ها در دوران اعتماد متقابل و پیش از افشاگری اسنودن بود که از سال ۲۰۰۰ پایه های یک سیستم انتقال داده قانونی و سپر حریم خصوصی را بین اروپا و آمریکا پایه گذاری کرده بود. این توافقنامه برای حمایت از شرکت‌ها در افشای ناآگاهانه و اتفاقی اطلاعات منعقد شده بود که بر اساس آن انتقال اطلاعات از اروپا به آمریکا مورد تأیید قرار می‌گرفت. اما در سال ۲۰۱۵ این توافقنامه توسط دادگاه اروپا متوقف شد و در سال ۲۰۱۶ نسخه اصلاح شده آن که با دستورالعمل حفاظت از حریم شخصی اروپا همخوانی داشت به اجرا درآمد.

چرا حق حاکمیت دیجیتال مهم است؟