افشاگری اندیشکده آمریکایی درباره دخالت پنتاگون در شبکه‌های اجتماعی ایران

برای تبلیغ این روایت و سایر داستان‌ها، این حساب‌ها مقاله‌های خبری رسانه‌های مورد حمایت دولت آمریکا همچون «صدای آمریکا» و «رادیو اروپای آزاد»، و لینک وب‌سایت‌های تحت حمایت ارتش ایالات متحده را به اشتراک می‌گذاشتند.

در بخش زیر متن ترجمه این گزارش تحلیلی دو موسسه یادشده با عنوان «صداهای ناشنیده: ارزیابی پنج سال پویش نفوذ مخفی طرفدار غرب»[۱]  بدون دخل تصرف و تنها به صورت خلاصه ارائه شده تا نشان داده شود اندیشکده‌های غربی نیز پذیرفته‌اند کارزار فشار علیه ایران در رسانه‌های اجتماعی از طریق ایجاد حساب‌های جعلی به وسیله ارکان اصلی ایالات متحده دنبال می‌شود تا با ارائه اطلاعات نادرست، فریب و حتی ترویج رویکردهای افراطی و انتساب آن به افراد وابسته به نظام، موجب بدبینی افکارعمومی به جمهوری اسلامی شوند.

فهیم نیوز نیز کاملا مطالب مشابه همین رسانه‌های یادشده را به اشتراک می‌گذاشت و در کنار آن محتوای «ایران اینترنشنال» که یک رسانه مستقر در بریتانیاست که گفته می‌شود با عربستان سعودی پیوندهای مالی دارد، به اشتراک گذاشته است. بسیاری از شخصیت‌ها(پرسونا)ی جعلی در این شبکه نیز محتوای ایران اینترنشنال را به اشتراک می‌گذاشتند.

صدای آمریکا؟

موارد متعددی از حساب‌ها در گروه ایران وجود دارند که محتواها را از منابع مرتبط با ارتش ایالات متحده به اشتراک ‌گذاشته‌اند. برای مثال در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، یک حساب توئیتر که خود را به عنوان یک فرد ایرانی ساکن «کمبریج» معرفی می‌کرد، به ترتیب ۲۵ و ۲۶ بار پیوندهایی به almashareq.com و diyaruna.com ارسال کرد.

هر دو وب سایت توسط فرماندهی مرکزی ایالات متحده (CENTCOM) حمایت می‌شود و مقاله‌های غربگرایانه را به فارسی و عربی منتشر می‌کنند. این حساب توئیتر در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۹ ایجاد شد و بیوگرافی توئیتر آن به یک حساب تلگرام با همین نام و فقط با سه مشترک پیوند خورد.

این حساب توئیتر منتقد دولت ایران بود و بیشتر از لحنی کنایه‌آمیز برای تمسخر دستگاه‌های نظام و رسانه‌های دولتی ایران استفاده می‌کرد. همچنین در توئیت پیام می‌داد که مداخله ایران در خارج از کشور فقط به ایرانیان در داخل آسیب می‌زند.

میانه‌های تابستان امسال (جولای و اوت – مرداد و شهریورماه) «توئیتر» و «متا» دو مجموعه از حساب‌های دارای همپوشانی را به دلیل نقض مقررات خدمات پلتفرم خود حذف کردند. توئیتر اعلام کرد این حساب‌ها با سیاست‌های آن در زمینه «دستکاری پلتفرم و هرزنامه» مغایرت دارند. متا نیز تاکید کرد که این حساب‌ها در پلتفرم یادشده در عملکرد غیرقانونی برنامه‌ریزی شده، دخیل بوده‌اند.

اندیشکده‌های غربی پذیرفته‌اند که کارزار فشار علیه ایران در رسانه‌های اجتماعی از طریق ایجاد حساب‌های جعلی به‌وسیله ارکان اصلی ایالات متحده دنبال می‌شوداگرچه مسدود شدن این حساب‌ها از سوی مدیران رسانه‌های اجتماعی در آمریکا یکی دوماه پیش انجام شد اما یکی از بخش‌های اصلی مورد توجه حساب‌های جعلی پنتاگون موضوع حقوق زنان و تمرکز بر اعتراض به حجاب بوده است که تاثیر عملی آن را اکنون در حادثه اخیر پس از فوت «مهسا امینی» شاهد هستیم.

متن زیر خلاصه بخش مقدمه و گروه ایران از این گزارش مشروح است:

تعدادی از حساب‌های توئیتر به حساب‌های فیس‌بوک و اینستاگرام مرتبط بودند. به عنوان نمونه آنها نام‌های کاربری مشابهی را به اشتراک گذاشتند. با این حال، حساب‌های توئیتر طیف وسیع‌تری از فعالیت‌ها و روایت‌ها را به نمایش گذاشتند که در داده‌های به اشتراک‌گذاشته‌شده توسط متا، از جمله محتوای تبلیغ‌کننده روایت‌های تندرو که از سیاست‌های ضد اصلاح‌طلبی و جنگ‌طلبانه در ایران حمایت می‌کردند، ظاهر نشد.

این دارایی‌ها (حساب‌ها) نام‌هایی به زبان فارسی داشتند و به صورت عمده مطالب فارسی را در مورد ایران منتشر می‌کردند. حساب‌های توئیتر از نوامبر(آبان) ۲۰۲۰ تا مارس(اسفند) ۲۰۲۲ بیشتر پست ارسال کردند و صفحات فیس‌بوک و حساب‌های اینستاگرام نیز بیشتر از می(اردیبهشت)‌۲۰۲۱ تا ژوئن(خرداد) ۲۰۲۲ فعال بودند.

حساب‌های رسانه‌ای که به حالت تعلیق درآمده بودند، پیوندهایی را با سایر حساب‌های رسانه‌های اجتماعی در تلگرام، یوتیوب و «بالاترین» داشتند.

کانال‌های تلگرام و یوتیوب فالوورهای کمی داشتند. مانند سایر بخش‌های این گروه، کانال‌های یوتیوب رسانه‌های ساختگی ویدئوهای کوتاه زیادی را تولید کردند. ‌پروفایل‌ها در بالاترین (یک پلتفرم اشتراک‌گذاری لینک فارسی) اغلب به روایت‌هایی از رسانه‌های فارسی زبان با بودجه ایالات متحده پیوند می‌خورد. اگرچه این رسانه‌های ساختگی دنبال‌کننده کمی داشتند؛ در یک نمونه جالب، رسانه دولتی اسپوتنیک روسیه یک پست اینستاگرامی از دریچه نیوز را در یکی از مقالات خود داشت.

بیشتر توئیت‌های تندرو فقط از یک حساب سرچشمه می‌گرفت که به حساب یک کارشناس علوم سیاسی با ۳ هزار و ۷۶۹ فالوور اختصاص داشت که در ۲۵ نوامبر(۵آذرماه) ۲۰۲۰ ایجاد شده بود. این حساب‌ها از افزایش نفوذ اسلام شیعه در خاورمیانه تمجید می‌کردند. سایر حساب‌های تندرو نیز قاسم سلیمانی را شهید می‌خواندند و اقداماتش را تائید و در توئیت‌ها تاکید می‌کردند که کشته او برای دشمنان ایران خطرناک‌تر از زنده بودن است.

«حقوق بشر» و «حقوق مدنی» یکی دیگر از موضوع‌های مشترک مورد استفاده این گروه‌ از حساب‌ها بود. برخی توئیت‌ها با سطوح تعامل بالاتر با انتقاد از دولت و رهبر عالی انقلاب، موضوع کشتن معترضان یا اعتراض معلمان در ژانویه(دی‌ماه) ۲۰۲۱ را برجسته می‌کردند.

این گروه در سراسر پلتفرم‌ها، محتوای مورد نظر عفو بین‌الملل همچون اعدام چهار عضو الاهوازی یا فوت یک شاعر در زندان در سال ۲۰۲۱ را تبلیغ و ترویج می‌کردند.

این حساب‌ها همچنین بر حقوق زنان نیز تمرکز داشتند؛ البته بیشتر در فیس‌بوک و اینستاگرام. این حساب‌ها برای مقایسه فرصت‌های زنان ایران در داخل و خارج از کشور ده‌ها پست ارسال کردند و مدعی بودند در طول زمان، شرایط برای زنان در ایران تغییر چندانی نکرده است. بسیاری از این پست‌ها، اعتراض داخلی علیه الزامات پوشش حجاب را برجسته می‌کردند.

این پویش‌های به طور مداوم روایت‌هایی را رواج می‌دادند که منافع ایالات متحده و متحدانش را در مقابل کشورهایی از جمله روسیه، چین و ایران ترویج ‌کرده‌اند. این حساب‌ها به‌شدت روسیه را به‌ دلیل کشتار غیرنظامیان  و اقدامات سربازانش با عنوان «جاه‌طلبی‌های امپراتوری» کرملین پس از تهاجم این کشور به اوکراین هدف انتقاد قرار دادند.

به باور ترتیب دهندگان این پژوهش، اگرچه رسانه‌های اجتماعی مورد اشاره در این بررسی، تعداد زیادی از حساب‌ها، پیام‌ها و گروه‌های اطلاع رسانی وابسته به پنتاگون را حذف کرده‌اند اما به طور قطع تعداد زیادی از این حساب‌ها در قالب‌های مختلف و از طرف دیگر نهادهای اطلاعاتی، جاسوسی و نظامی غربی در حال فعالیت هستند و شاید هیچگاه کارکردهای پنهانی آن‌ها روشن نشود.

در مورد حوادث اخیر کشورمان گویی در دنیا هیچ اتفاق مهم دیگری رخ نداده است اما پیام‌های مربوط به مهسا امینی تنها در یک رسانه اجتماعی ده‌ها میلیون بار دست به دست می‌شود. جالب اینجاست که همه این پیام‌ها از تعداد محدودی IP در حدود (چندصدهزارعدد) منتشر شده است.

این حساب‌ها در یک روایت از اعتدال بیش از اندازه اکبرهاشمی رفسنجانی انتقاد می‌کردند و حسن روحانی رئیس‌جمهوری سابق و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین را خیانتکار اعلام می‌کردند. پست‌های دیگر این حساب‌های زیر نظر پنتاگون هم، استفاده از حجاب را تبلیغ می‌کردند و تصاویر تحریک‌آمیز مانند آنچه در شکل زیر است را به اشتراک گذاشتند.

نکته مهم اینجاست که این حساب‌ها به صورت مستقیم به فرماندهی مرکزی ایالات متحده (Centcom) و برخی از رسانه‌های خبرپراکنی وابسته به دولت آمریکا ارتباط داشته‌اند.

استتار و هرزنامه

در حالی که حساب‌های این گروه به طور عمده محتوای سیاسی را منتشر می‌کردند، برخی از ویژگی‌های هرزنامه را نشان می‌دادند که شاید برای ایجاد مخاطبان آنلاین بزرگ طراحی شده بود.

همچنین بسیاری از این حساب‌ها محتوای غیرسیاسی، از جمله شعر و عکس‌ غذاهای ایرانی را در تلاشی برای ایجاد مخاطب و معرفی خود به عنوان یک کاربر معتبر منتشر می‌کردند. گروه ایران تلاش کرد از طریق شوخی با کاربران در مورد میم‌های اینترنتی غیرسیاسی، با ایرانیان واقعی هم در توئیتر ارتباط برقرار کند.

در حساب‌هایی که از سوی توئیتر و متا شناسایی و حذف شدند، افراد با نام‌های جعلی، چهره‌های GAN یا با عنوان رسانه‌های مستقل فعالیت می‌کردندمخاطبان

در حساب‌هایی که از سوی توئیتر و متا شناسایی و حذف شدند، افراد با نام‌های جعلی، چهره‌های GAN یا با عنوان رسانه‌های مستقل فعالیت می‌کردند؛ از میم‌ها و ویدئوهای کوتاه تا هشتگ و درخواست‌های آنلاین استفاده کردند، تلاش داشتند همه تاکتیک‌ها را مورد استفاده قرار دهند تا دیدگاه افکارعمومی کشورهای هدف را به نفع غرب تغییر دهند.

حساب‌ها در گروه ایران از بسیاری از تاکتیک‌های عملیات‌ نفوذ(IO) استفاده می‌کردند اما ادعا داشتند رسانه‌های مستقلی هستند و محتوای رسانه‌های فارسی‌زبان با بودجه ایالات متحده را به اشتراک می‌گذاشتندرسانه ساختگی، پلتفرم‌های متعدد

بسیاری از این حساب‌های تعلیق شده با دو رسانه ساختگی به زبان فارسی مرتبط بودند: «فهیم‌نیوز» (عنوان: اخبار و اطلاعات دقیق) و «دریچه‌نیوز» که ادعا می‌کرد یک رسانه مستقل است. در صفحه درباره وبسایت دریچه‌نیوز آمده است این «یک وبسایت مستقل و بدون وابستگی به هیچ گروه یا سازمانی است»؛ در ادامه ادعا کرده که متعهد به ارائه «اخبار بدون سانسور و بی‌طرفانه» است.

در حالی که برخی از مطالب دریچه نیوز به نظر می‌رسید تولیدی این رسانه باشد، بسیاری از مقالات آن بازنشر بدون واسطه رسانه‌های فارسی زبان تحت حمایت ایالات متحده از جمله رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، رادیو فردا و صدای آمریکا فارسی بود.

وبسایت دریچه‌نیوز پی‌درپی از مقام‌های سنتکام نقل قول می‌گذاشت و فعالیت‌های نظامی ایالات متحده در منطقه را توجیه می‌کردهمچنین وبسایت دریچه‌نیوز پی‌درپی از مقام‌های سنتکام نقل قول می‌گذاشت و فعالیت‌های نظامی ایالات متحده در منطقه را توجیه می‌کرد. حداقل ۵۰ مقاله دریچه نیوز یافته شده که به CENTCOM اشاره کردند. به عنوان مثال، در مقاله‌ای در سپتامبر(شهریور) ۲۰۲۱ بحث شد که رهبران بحرین چگونه متعهد شدند با فرماندهی مرکزی نیروی دریایی ایالات متحده برای پذیرش فناوری‌های جدید همکاری کنند. یک مقاله در دسامبر(آذر) ۲۰۲۱ به نقل از یکی از فرماندهان سابق سنتکام می‌گوید که دولت ایران مردم را گرسنه نگاه می‌دارد تا موشک بسازد.

تحقیقات مشترک این دو مرکز مشخص کرد یک شبکه به هم پیوسته از حساب‌ها را در توئیتر، فیس‌بوک، اینستاگرام و پنج پلتفرم رسانه اجتماعی دیگر پیدا کرده که از تاکتیک‌های فریبنده برای ترویج روایت‌های مورد حمایت غرب در خاورمیانه و آسیای مرکزی استفاده می‌کردند. به نظر می‌رسد مجموعه داده‌های این پلتفرم‌ها، مجموعه‌ای از پویش‌های مخفی را در یک دوره حدود پنج ساله پوشش داده است.

نکته جالب‌تر از نظر تهیه‌کنندگان این گزارش آن است که تمرکز اصلی این عملیات نفوذ غرب از تاکتیک‌های فریب، اطلاعات نادرست، نفوذ، بزرگنمایی و … علیه نظام کشورهایی مانند روسیه، چین و ایران استفاده کرده که به شدت رویکردی ضد غربی و مخالف یکجانبه‌گرایی آمریکا دارند.

این پویش در دو مسیر متمایز صورت گرفت: نخست پویش پیام‌رسانی آشکار دولت ایالات متحده به نام «ابتکار وب فرامنطقه‌ای» (Trans-Regional Web Initiative) بود که به طور گسترده در مطالعات دانشگاهی، گزارش‌های رسانه‌ای و سوابق قراردادهای فدرال مستند شده است.

دومین مورد، شامل مجموعه‌ای از کارزارهای پنهانی با منشأ نامشخص بوده است.  این پویش‌های مخفی شامل ۳۹ پروفایل فیسبوک درکنار ۱۶ صفحه، دو گروه و ۲۶ حساب اینستاگرام می‌شد که از سال ۲۰۱۷ تا جولای(تیرماه) ۲۰۲۲ فعال بودند.

[۱] https://stacks.stanford.edu/file/druid:nj۹۱۴nx۹۵۴۰/unheard-voice-tt.pdf

منبع خبر

همچنین توئیت‌های بسیاری بر فساد دولتی، اقدامات اقتصادی سپاه، خانواده مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی تمرکز داشتند و آن را دلیل اصلی فقر و بدبختی مردم بیان می‌کردند. توئیت‌ها، دولت را مقصر افزایش هزینه‌های زندگی کشور بیان و ادعا داشتند قیمت کالاها، مواد غذایی و دارو همزمان با ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسیِ تندرو در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است. برجسته‌سازی موضوع سرنگونی پرواز هواپیمایی بین‌المللی اوکراین در ژانویه(دی‌ماه) ۲۰۲۰ نیز در دستور کار این گروه‌ها و حساب‌هایشان قرار داشت.

تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و رویه‌ها  (TTP)

حساب‌ها در گروه ایران از بسیاری از تاکتیک‌های عملیات‌ نفوذ(IO) استفاده می‌کردند اما ادعا داشتند رسانه‌های مستقل هستند و محتوای رسانه‌های فارسی‌زبان با بودجه ایالات متحده را به اشتراک می‌گذاشتند؛ ضمن آنکه تعامل بین پلتفرمی اندکی داشتند و تلاش کمی را برای کسب دنباله‌رو(فالورز) نشان دادند.

(فصل چهار) ایران

نیش زدن

گزارش‌های ضددولتی ایران در این حساب‌ها، سیاست‌های داخلی و بین‌المللی تهران را مورد انتقاد قرار داده‌اند و دخالت‌های پرهزینه بین‌المللی دولت را، از بین برنده قدرت دولت در مراقبت از شهروندانش توصیف می‌کردند. پست‌ها، این پیام را ترویج می‌کردند که دولت از ایرانی‌ها می‌گیرد تا به حزب‌الله بدهد. برخی از توئیت‌ها نیز رویدادهایی را برای ایرانیان بازگو می‌کردند تا سبب شرم‌ ایرانی‌ها شوند همچون موضوع قطعی برق هنگام مسابقه شطرنج تیم ایران در یک تورنمنت بین‌المللی آنلاین.

گروه‌بندی‌های عمده

نکته جالب در این بررسی آن است که روش مورد استفاده پنتاگون، یک ساختار شبکه‌ای پنهانی را ایجاد کرد و هزاران حساب به هم پیوسته را در ده‌ها خوشه مدیریت می‌کرد و سپس حساب‌ها در هفت گروه بر اساس قدرت و روابط آنها با یکدیگر درکنار تحلیل زبانی، علاقه‌مندی و ویژگی‌های رفتاری دسته‌بندی شدند. پنج مورد از این گروه‌بندی در دو بخش تحلیلی ترکیب می‌شوند: ایران (با سه گروه‌بندی) و عربی خاورمیانه (با دو گروه‌بندی).

مدیریت حساب‌های تندرو

چند حساب توئیتری در این گروه وجود داشت که روایت‌های تندرو را تبلیغ و از سیاست‌های جنگ‌طلبانه و ضد اصلاح‌طلبی در ایران حمایت می‌کردند. برخی از این روایت‌ها، مقام‌های دولتی ایران را به دلیل میانه‌روی بیش از حد هدف قرار می‌دادند. در این حساب‌ها به ندرت محتوای منفی درباره حکومت ایران دیده می‌شد. این حساب‌ها نیز در چارچوب دارایی‌ها ایالات متحده بودند و محتوای ناسیونالیستی در ایران را تبلیغ می‌کردند.

پس از حذف این دارایی (حساب‌ها)، هر دو پلتفرم شبکه اجتماعی  اطلاعاتی را برای تحلیل بیشتر در اختیار موسسه‌های Graphika و «رصدخانه اینترنتی استانفورد» (SIO) قرار دادند.

تنها دریچه نیوز و فهیم نیوز نبودند که در کانال‌های تلگرامی خود مشترکان بسیار کمی داشتند؛ در این بررسی چهار کانال تلگرام دیگر مرتبط با خوشه ایران وجود دارد که به ترتیب ۱، ۴، ۴۸ و۵۷ مشترک داشت.

بخش‌های اصلی شبکه عبارتند از:

سه مورد از گروه‌بندی‌ها یعنی حدود نیمی از نقشه (۴۵.۴ درصد) بر ایران متمرکز شده‌اند.

_ بزرگترین گروه بر ۱۲ دسته از حساب‌های سیاسی متمرکز است که به شدت از دولت ایران حمایت می‌کنند.

_ گروه دیگری با اندازه تقریباً مساوی بر ۹ دسته از حساب‌های سیاسی متمرکز است که به شدت با دولت مخالف هستند.

_ گروه سوم شامل هفت خوشه است که به طور عمده شامل حساب‌های شخصی با ویژگی‌های غیرتوصیفی همچنین حساب‌هایی متمرکز بر نوشتار و سایر موضوع‌های فرهنگی است. گروه سوم به‌طور کلی از نظام ایران انتقاد می‌کند.

 

همچنین مانند سایر گروه‌ها در مجموعه مخفی زیرمجموعه پنتاگون، گروه ایران از حمله روسیه به اوکراین هم انتقاد می‌کرد و در پست‌های خود به زبان فارسی، هشتگ مخالف روسیه #نه_به_پوتین و #نه_به_جنگ را مورد استفاده قرار می‌داد.

در عین حال، انتقاد این حساب‌ها از نیروی قدس سپاه و فرماندهی آن (قاسم سلیمانی) به شکلی توجیه می‌شد که اقدامات آن ضد ارزش‌های اسلام تبلیغ می‌شد.