دولت باید در جایگاه تسهیلگر واگذاری مسائل مردم به مردم با نگاه نوآورانه قرار بگیرد
ایران به نوآوری بازار آفرین نیاز دارد
وی ضمن تاکید بر اهمیت ممانعت از خروج جوانان و سرمایه‌های کشور، خاطرنشان کرد: امروز انواع موانع در مسیر فعالیت اقتصادی سرمایه‌های انسانی در کشور، وجود دارد اما متأسفانه مسیر آن‌ها برای خروج از کشور هموار است.
وی ضمن تاکید بر اهمیت فرهنگ‌سازی و تربیت نسل بعد، اظهار کرد: تا زمانی که کارآفرینان خوش‌نام نیستند و به بدنامی آن‌ها دامن زده می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت مسائل ما را حل‌کنندگان بخش خصوصی، حل کنند. چراکه درنهایت بدنام خواهند شد. بنابراین اگر اولویت را مشخص کنیم، اولویت را به کننده آن تخصیص دهیم، مقررات و توسعه انسانی را متناسب آن اولویت شکل داده، تخصیص منابع مالی و مدیریتی برای حل آن مسئله بسیج شده و فضای فرهنگی آماده شود، در این صورت بخش خصوصی، هم سرمایه تأمین می‌کند و هم راه‌حل ارائه می‌کند و هم پیاده‌سازی می‌کند و منافع خودش را هم خواهد برد. برای گره‌گشایی ملی، دولت باید در جایگاه تسهیلگر واگذاری مسائل مردم به مردم با نگاه نوآورانه قرار بگیرد. در این صورت مسائل رو بهبود پیش می‌رود.
گره‌گشایی ملی بدون نوآوری شکست خواهد خورد
برجام استارتاپی را کلید بزنید
محمد قاسمی- رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران- در تشریح دیدگاه دانش توسعه اقتصاد در بحث نوآوری، توضیح داد: تحول تدریجی و هماهنگ ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باعث توسعه است و این فراتر از اقتصاد است. در ادبیات علمی این‌گونه اثبات شده که کشورها در دوره‌هایی در اقتصاد رشد و جهش رشد داشتند. آن چیزی که اثبات شده این است که می‌شود رشد و جهش رشد اقتصادی داشت اما تداوم رشد و رشدهای سطح بالا نیاز به تحول در ساختار سیاسی و اجتماعی دارد. نظامی که رشد چهار درصدی ایجاد کرده، نمی‌تواند رشد هشت درصدی انجام دهد. ایران یک دوره جهش رشد داشته و آن هم دهه ۴۰ داست اما چون در تحول اجتماعی و سیاسی ناتوان بود نتوانست تداوم رشد و جهش را ادامه دهد ولی چون نظام سیاسی هم متصلب بود و اجتماع هم عقب‌مانده بود، نتیجه آن انقلاب شد.
آذری جهرمی ادامه داد: در مدل سیاست‌گذاری، تعرفه موبایل و تلکام باید تجدیدنظر شود و دولت از دخالت در قیمت‌گذاری دست بردارد. باید وجود رویه واحد اپراتورها را بشکند و فضا رقابتی شود. باید رقابت در عرصه اپراتوری ایجاد شود. در بخش ثابت هم باید به بازار مصرف توجه شود. بسته سیاستی در دولت سیزدهم هم کامل نبود و توسعه تلفن ثابت هم سیاست زده شد و به تجربه دولت قبلی در این حوزه توجه نشد. راهکار جنگ با مخابرات را بایستی خاتمه داد و نباید این سرمایه را نابود کرد. اشتباهات برای تصدی‌گری و اعمال‌نفوذ در مخابرات خاتمه پیدا کند و مخابرات هم دست از سیاست‌گذاری بردارد. تا در این صورت بازار ثابت به بازار رقابتی تبدیل شود. باید قیمت‌گذاری دستوری از دستور کار خارج شود و به مخابرات برای رشد فضا داده شود.
وی ادامه داد: برای احیای طبقه متوسط به فناوری و برای توسعه فناوری به ارتباطات بین‌الملل نیاز داریم. اگر در یک سال آینده نتوانیم برجام واقعی را احیا کنیم، پیشنهاد من این است که «برجام استارتاپی» ایجاد شود.
جوانمردی در بخش دیگری از سخنان خود به پیش‌نیازهای تحقق اقتصاد نوآوری اشاره و تاکید کرد: نظام اولویت‌گذاری کشور باید شفاف بوده و در ارتباط با جامعه شکل بگیرد. در این صورت تخصیص منابع و مقررات به سمت حل مسائل پیش خواهد رفت. بخش خصوصی قابل‌اعتماد، باید مأموریت‌پذیر شده و پس‌ازآن شرایط را برای انجام مأموریت با نگاه نوآورانه تسهیل شود. در این صورت نظام توسعه سرمایه انسانی نیز تطبیق پیدا می‌کند و دانشگاه‌های ما به دنبال آموزش مهارت‌هایی می‌روند که نظام اشتغال شکل گرفته و نهادهای مأموریت‌پذیر بتوانند آن‌ها را جذب کنند.
جراحی خاطر نشان کرد: بایستی زاویه نگاه خود را در حوزه‌های مختلف اقتصادی تغییر دهیم. درنتیجه این تحول قیمت‌ها پایین بیاید تا چرخ اقتصاد کشور بچرخد. مثلاً در اقتصاد ایران هزینه مبادله ۴۰ درصد است و باید در این حوزه نوآوری شود. نوآوری راهکار عملی برای مشکل واقعی است گه باید به آن توجه شود. گفت‌وگو با حاکمیت ضرورت دارد؛ در وهله اول نباید از فعالان حوزه نوآوری و از خود نوآوری نترسد. اگر برای حاکمیت سخت است که با دنیا مذاکره و گفت و گو کند، اجازه دهند که چند استارتاپ ایرانی با استارتاپ‌های دیگر از کشورهای مختلف دنیا درباره موضوع مشخصی بنشینند و گفت‌وگو کنند و تبادل فناورانه داشته باشند.
وی با طرح این سوال که آیا اقتصاد نوآوری منجر به گره‌گشایی ملی می‌شود یا خیر؟، تصریح کرد: چنانچه پیرامون بحران انرژی صحبت می‌کنیم، عمده راه‌حل‌ها متوجه افزایش سرمایه‌گذاری و تولید و رفع قیمت‌گذاری دستوری است. اما از جنس نوآوری راه‌حلی ارائه نمی‌شود. در شبکه برق ۲۰ درصد انرژی تولید شده تلف می‌شود و هنوز هم اقتصاد نوآوری به این موضوع نمی‌پردازد. متاسفانه به نوآوران در کشور اعتماد نمی‌شود؛ هنوز هم می‌خواهند با همان چارچوب‌های قدیمی مشکلات را حل کنند. این تفاهم هنوز وجود ندارد که با نوآوری می‌توان مسائل را حل کرد. اما اگر گره‌گشایی از مشکلات را با رویکرد نوآوری نبینیم حتماً شکست خواهیم خورد.
در ادامه این نشست، سادینا آبایی- رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران- به مفهوم «تبعیض مثبت» اشاره کره و گفت: نوآوری در کمیته انتخاب وزرا بسیار مورد توجه قرار گرفت و مسائل به همین سادگی و با تفکر جدید و ارائه راه‌حل جدید، نوآورانه می‌شود. نوآوری مال ذهن خلاق است و این سن ندارد، موقع نیاز، ذهن خلاق می‌شود و تجربه باید با دانش جوانی ادغام شود. نوآوری ترکیب تجربه و دانش نو است. در شرایط امروز هم که مشکلات اقتصادی بسیار زیاد است، باید اولویت‌ها مشخص شود و در کمیته‌ای مانند کمیته انتخاب وزرا به بحث گذاشته شود و به راه‌حل‌های نوین برسیم.
شهاب جوانمردی- نایب‌رئیس اتاق تهران- ضمن اشاره به ضرورت تغییر نگرش در حوزه اقتصاد نوآوری، گفت: یکی از مشکلات جدی ما راه‌حل‌های تکراری برای مشکلات جدید است. ما نیازمند بازتعریف مسائل هستیم. تا وقتی تغییر نگرش را درونی نکرده و برای آن عزم جدی نداشته باشیم بعید است بتوانیم مسائل پیچیده امروز را حل کنیم. لایه اول اقتصاد نوآوری، اقتصادبخش است. ما در اقتصاد بخش، فراتر از توسعه زیرساخت‌ها و پلتفرم‌ها نرفته‌ایم. ما نوآوری را به سایر ارکان اقتصادی تسری نمی‌دهیم. بخش‌های جدی تولید ناخالص داخلی که مرتبط با تولید کالا هستند، بخش‌های متقدمی هستند که ضریب نواری پایینی دارند. لذا اقتصاد نوآوری تقویت نمی‌شود و در عمل نمی‌توانیم انتظار تحول داشته باشیم.
لزوم توجه به تبعیض مثبت
قدیر قیافه-نائب رئیس اتاق ایران- در این نشست، ضمن تاکید بر اینکه عبور از شرایط سخت امروز اقتصاد کشور، تنها با نوآوری و استفاده از سرمایه‌های انسانی ایران میسر خواهد بود، اظهار کرد: به همین اندازه، ناسرمایه‌های کشور و کسانی که خود را برخلاف واقع، سرمایه انسانی نشان می‌دهند، می‌توانند تمدن و اقتصاد کشور را زمین بزنند.
این وزیر سابق در ادامه در رابطه با چالش‌ها، گفت: در پوسته اقتصاد دیجیتال چالش نیروی انسانی داریم و مهاجرت کشور را آسیب‌پذیر کرده و سرمایه ژنی کشور از دست می‌دهد. ممکن است در بهبود شرایط کشور مهاجرت معکوس رخ دهد. باید دولت به این مدل اکوسیستم‌ها وزن و سرمایه دهد. چالش دوم اشباع بازارهای بالغ اقتصاد دیجیتال است که باید با بسته سیاستی بازار تقویت شود تا درنتیجه توان خرید مشتری بالاتر برود و این راه‌حلی برای عبور از اشباع بازار است. ایجاد رگولاتوری بخشی در این حوزه نیاز است. این حوزه‌ها می‌تواند بازارها را بزرگ کند. این بخش بسته سیاستی لازم دارد که تشکیل رگولاتوری در حوزه سلامت حمل‌ونقل و فین تک لازم است و دولت باید دسترسی به داده را آزاد کند.
در نهایت هاتف خرمشاهی- بنیان‌گذار مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران- ضمن تاکید بر ضرورت بازگشت به خرد و عقلانیت، اظهار کرد: عقلانیت می‌گوید ما دیگر فیلترینگ نمی‌خواهیم. حرکت کردن در فضای اقتصاد نوآوری شنا کردن با دست‌های بسته است. دست‌کم دولت باید دست‌های ما را باز کند. سه سال است که متخصصان امنیت سایبری ما در کمتر از یک هفته پذیرش گرفته و مهاجرت می‌کنند. در شرایطی که ما با پدیده «مهاجرت عشایری دیجیتال» مواجه هستیم، شاید دیگر آن‌قدر موشک‌ها ما را نترساند، اما حملات سایبری حتماً می‌تواند ما را وحشت‌زده کند.
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، با بیان اینکه ۲۷.۳ تریلیون دلار ارزش سرمایه‌های طبیعی و معدنی کشور است، اظهار کرد: به‌طور قطع، چنانچه سرمایه انسانی نوآوری وجود نداشته باشد، این سرمایه‌ها همچنان مدفون خواهد ماند و قادر به استفاده از آن نخواهیم بود. برای ایجاد ارزش‌افزوده از این سرمایه‌های طبیعی باید سرمایه‌های انسانی را به کار بگیریم تا با رشد مناسبی در تولید ناخالص داخلی مواجه شویم.
به اعتقاد فعالان و صاحب نظران حوزه فناوری اطلاعات، اقتصاد ایران برای عبور از شرایط سخت امروز نیازمند نوآوری و استفاده از سرمایه‌های انسانی است و بدون پیمودن این مسیر، نمی‌توان از وضعیت فعلی خارج شد.
وی با دسته‌بندی نوآوری به سه دسته نوآوری تداوم‌بخش، نوآوری کالایی بخش و نوآوری بازار آفرین، گفت: آنچه که امروز به آن نیاز داریم، نوآوری بازار آفرین است. در این نوع نوآوری، کالاهایی که در دسترس مردم نیست را ارزان می‌کند و از این مسیر، مصرف‌کننده‌های جدید وارد بازار می‌کند. دلیل اینکه اقتصاد ما رشد نمی‌کند، عدم توجه به این نوع از نوآوری است. می‌توان با نوآوری وارد حوزه مصرف شد؛ بطور مثال ما صنعت خدمات نداریم و تولید را در کارخانه می‌بینیم درحالی‌که کارخانه مرد. نوآوری در بخش خدمات است. باید به غول‌های بزرگ اقتصادی در بخش خدمات برگردم. باید در بخش خدمات نوآوری داشته باشیم، ارزان کنیم و به مردم ارائه کنیم.
وی افزود: امروز کشور وضع چندان مناسبی در تولید ناخالص داخلی ندارد. بر اساس آمار ارائه شده از سوی کشور به بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۴۱۳ میلیارد دلار اما در واقعیت بیشتر از ۲۷۰ میلیارد دلار نیست. این در حالی است که یک کشور جعلی و غیرقانونی در دنیا، ۵۳۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. لذا ما برای عبور از این شرایط راهی جز نوآوری و ابتکار و استفاده از سرمایه انسانی خود نداریم؛ بنابراین ضرورت ایجاد همدلی در کشور برای عبور از مشکلات، حائز اهمیت است. این امر نیازمند عزم و اراده ملی است و باید با اراده ملی و دانش ملی و سرمایه‌های کشور از این شرایط عبور کنیم. در غیر اینصورت شرایطی بهتر از شوروی در پایان دهه ۹۰ میلادی نخواهیم داشت.
نوآوری در تولید لازمه توسعه اقتصادی است
وی تاکید کرد: دولت در حوزه فناوری باید بسته سیاستی اقتصادی و غیراقتصادی اجرا کند و رفع انحصاری و حذف قیمت‌گذاری دستوری و کاهش سطح فیلترینگ و در دستور کار قرار گیرد.
جوانمردی افزود: لایه سوم اقتصاد نوآوری، افق گشایی تمدنی است. وقتی سرمایه‌های اجتماعی در کشور پایین است، اساساً نمی‌توانیم درباره افق گشایی تمدنی فکر کنیم. هرگونه توسعه ارتباطات، شکل جدیدی از تمدن را ایجاد می‌کند. اگر در توسعه فناورانه و نوآورانه سرمایه‌گذاری نکنیم و آن‌ها را غیر جدی ببینیم افق گشایی تمدنی نیز منتفی است.
مشکلات اقتصاد فرصتی برای نوآوری است
وی افزود: بیکاری در ذات خود، یک آفت است و سیاست‌گذار به این وضعیت به‌عنوان تهدید نگاه می‌کند اما درعین حال فرصتی برای خلق فرصت است؛ اما در مشکلات است که فرصت بهبود ایجاد می‌شود. با شنیدن دغدغه افراد، می‌توانیم به فرصت‌های پیش روی برسیم. بخش نوآور مثل سایر بخش‌ها نیست و به مشکلات به‌عنوان فرصت نگاه می‌کند. همسویی نگاه سیاست‌گذاری به مشکلات دامن می‌زند یا آن را کمتر می‌کند؛ پرسش امروز ما این است که سیاست‌گذاری دولت چگونه باشد تا بتوانیم به رشد و درنهایت توسعه اقتصادی برسیم؟ آیا سیاست‌ها درست بوده و چه بسته‌ای را می‌توانیم به سیاست‌گذاران پیشنهاد دهیم تا فضایی بسازیم که پیشرفت کشور را رقم بزنند؟
وی تصریح کرد: ایده دستمزد پایین قابل‌تداوم نبود و عاملی که در بلندمدت باعث بهبود کیفیت می‌شود، نوآوری است. بنابراین نوآوری تابع تولید شد. آن معجزه‌ای که با آن روبه رو هستیم، نوآوری در تولید است که امروزه منجر به این شده که دولت‌ها ساختار اجتماعی و سیاسی خود را متحول کنند. دولت الکترونیک که ابداً در ایران درک نشد محصول فهم دولت بود. اینکه دولت عرضه‌کننده کالا و خدمات دوره‌اش تمام‌شده و دولت مدرن دولت کنترل‌کننده تقاضا بود که محصولان دولت رفاه است. عملاً چنینی فرایندی منجر به انقلاب فناوری شد. اما چرا این بحث‌ها در این دوره زمانی اهمیت دارد؟ ایران در دو برهه زمانی در فهم تحولات جهانی اشتباه کرد. اول در زمان پدیدار شدن نتایج انقلاب صنعتی بود؛ آن زمان دولت زندیه سقوط کرده بود و ما نفهمیدیم که در دنیا چه خبر شده و زمانی متوجه شدیم که با تفنگ در برابر ما قرار گرفتند.
انتهای پیام
منبع خبر: https://www.isna.ir/news/1403051610895/%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%B3%D8%AE%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF
به گزارش ایسنا، دومین نشست از سلسله نشست‌های ‘فرصت حضور در اقتصاد بین‌الملل’ با موضوع «اکوسیستم نوآوری؛ واقعیت‌های اقتصاد ایران» صبح امروز (سه‌شنبه) در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با حضور قدیر قیافه، (نائب رئیس اتاق ایران)، محمدجواد آذری جهرمی (وزیر سابق فناوری، ارتباطات و اطلاعات) و فعالان اقتصادی در حوزه اطلاعات و فناوری برگزار شد.
در ادامه این نشست، محمدجواد آذری جهرمی-وزیر سابق فناوری، ارتباطات و اطلاعات- نیز با بیان اینکه در ادارات، نشست‌ها و همایش‌های مختلف از ناکارآمدی اقتصادی، مشکلات معیشتی و قیاس‌هایی از کشورهای دیگر، تبادل و مراودات مالی ایران با کشورهای دیگر صحبت می‌شود، تصریح کرد: درنتیجه این گفت‌وگو به خدمات نامناسب در ایران و به نارضایتی می‌رسیم. اما نوآورها «دفترچه نق» به همراه دارند و این نق‌ها را می‌شنوند و می‌نویسند، اساس نوآوری است. در این مشکلات فرصت‌هایی است برای بهبود. مثلاً بهره‌وری در اقتصاد ایران پایین است و بهره‌وری پایین خود می‌تواند فرصتی برای نوآوری باشد.
وی ادامه داد: نگاه نوآور مشکلات را فرصت می‌بیند و در این وضعیت به خلق سرمایه و فرصت می‌رسد. سیستم و فضای کسب‌وکار نوآورانه رفتار و ادبیات و مکانیسم خاص دارد و با این فضا مثل بورس رفتار نکنید. سیاست‌گذاری در حوزه اقتصاد دیجیتال بایستی همه مجموعه را با هم ببینید. بطور مثال مسدود کردن دسترسی نوعی سرکوب کردن دیتا است. در روند سال ۱۴۰۰ ماهانه ۸ درصد ترافیک داشتیم که ۳۰ میلیون کاربر به اقتصاد دیجیتال اضافه کرد که نتیجه آن رشد ۸ درصدی در این حوزه بود و هسته اقتصاد دیجیتال ۲.۵ برابر شد که هدف‌گذاری برنامه ششم توسعه بود.
آذری جهرمی ضمن اشاره به چند دسته بودن اقتصاد دانش‌بنیان، گفت: دسته اول روی توسعه علم، صنعت نانو، سلامت و غیره سرمایه‌گذاری می‌کند و دسته دوم اقتصاد دیجیتال است که کسب‌وکارهای اینترنتی در این دسته می‌گنجد. با شناخت این دسته‌بندی درنهایت به راهبردی می‌رسیم که می‌تواند برای همه مناسب باشد.
محمود جراحی- فعال حوزه ارتباطات- نیز با بیان اینکه در استخدام واژگان در کشور دچار کج‌فهمی هستیم، اظهار کرد: از سال ۱۹۶۰ به بعد، به کشورهای فقیر کمک‌های زیادی شده اما آن‌ها از تله فقر خارج نشده‌اند. این شبیه وضعیت کشور ماست که با تخصیص منابع نفتی زیاد، توسعه آن‌طور که باید رخ نداده است. دلیل این شرایط این است که نوآوری در این مسیر دیده نشد.
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران ادامه داد: اما این مسائل چه ربطی به نوآوری دارد؟ کشورهایی که در چهار دهه اخیر- کشورهای نوظهور- در طول ۵ دهه گذشته رشد کردند، سیاست اقتصادی متفاوتی در پیش گرفتند. این کشورها ابتدا رقابتی‌پذیری ایجاد می‌کردند و با پایین نگه داشتن سطح دستمزدها این کار را انجام دادند. یعنی کاهش هزینه تولید از طریق پایین نگه داشتن سطح دستمزد انجام می‌شود ولی این قابل‌تداوم نبود. چون جامعه به طبقه متوسط نیاز دارد، مصرف واقعی و مصرف باکیفیت بسیار مهم است و با دستمزد پایین این ممکن نبود.
وزیر سابق فناوری، اطلاعات و ارتباطات تصریح کرد: سرکوب قیمتی و سرکوب ترافیکی سیاست‌گذاری دولت سیزدهم بود که سیاست سرکوبی را در دستور کار قرار داد. دولت ترافیک داخلی را می‌خواست بالا ببرد که این با هیچ مدل اقتصادی سازگار نیست. سیاست اقتصاد دیجیتال از سیاست اقتصادی به سیاست ایدئولوژیکی تبدیل شده که با این اکوسیستم موفق نمی‌شود و نیاز به بازنگری دارد. البته برخی فیلترینگ را راه‌حل می‌دانستند و این را سه سال تجربه کردند. اما انتخابات این را ثابت کرد که همه گروه‌ها و افکار معتقدند که سیاست فیلترینگ ناکارآمد است و باید اصلاح شود. رئیس قوه قضاییه، و همه نامزدهای انتخاباتی معتقد بودند که این سیاست ناکارآمد است. ما در دولت دوازدهم معتقد بودیم که این شیوه ناکارآمد است. سیاست سرکوب ترافیکی تصمیم اقتصادی نیست و حالا این موضوع کلان در شرایطی است که اجماعی برای حلان وجود دارد و دولت باید سریع برایان چاره‌اندیشی کند
