• About
  • Advertise
  • Careers
  • Contact
یکشنبه, جولای 20, 2025
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
مجله خبری اقتصاد ارتباطات
  • اخبار اقتصاد ارتباطات
  • rss
  • اخبار اقتصاد ارتباطات
  • rss
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
مجله خبری اقتصاد ارتباطات
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
خانه اخبار

چگونه دستگاه‌های دولتی به ارائه اطلاعات مهم برای کسب‌وکارهای اینترنتی راضی شدند؟

توسط محمدجواد آذری جهرمی
آگوست 9, 2024
در اخبار
0

مجله خبری اقتصاد ارتباطات: این اطلاعات چه مسیری را طی می‌کنند؟

در این میزگرد، علاوه بر باقری اصل، «اشکان آرمندهی» مدیرعامل سایت دیوار، «حمیدرضا نائینی» مدیرعامل هلدینگ خدمات انفورماتیک راهبر و «شهرام رضایی» قائم مقام شرکت تپسی نیز حضور داشتند.

باقری اصل: این اطلاعات به مرکز ملی تبادل اطلاعات ارائه می‌شود. همان طور که دوستان شرکت راهبر نیز اشاره کردند، سیستم آنان در حال حاضر آماده بهره‌برداری است. سازمان فناوی اطلاعات نامه‌ای ارسال کرده و این دو اوپراتور را به کارگروه معرفی کرده است. کارگروه نیز مجوز دسترسی به سرویس را برای آنان فراهم می‎‌کند. اینک اوپراتورها می‌توانند با بخش خصوصی تقاضای خود را ارائه دهند. البته شرط‌هایی در زمینه حکمرانی داده نیز وجود دارد که در حال تنظیم آنها هستیم. در حکمرانی داده باید مشخص باشد اپراتوراطلاعات را در اختیار چه کسانی قرار می‌دهد و حجم این داده‌ها چقدر است تا به این ترتیب بتوانیم کنترل‌های امنیتی و کسب وکاری را اعمال کنیم. در این راستا، هفته آینده جلسه کارگروه تعامل‌پذیری برگزار می‌شود.

دو سطح خدمات وجود دارد: یک سری سرویس‌های زیرساختی یا back-end و برخی دیگر front-end نام دارند. ما GSB یا همان government service bus را به معنای درگاه خدمات دولت الکترونیک داشتیم. در یک لایه تعامل‌پذیری (Interoperability Framework) یا حتی چارچوب تعامل‌پذیری دولت، GIF را به عنوان مفهوم داشتیم. در زیر آنGSB  به عنوان ابزار مورد استفاده قرار می‌گرفت و NIX یا مرکز ملی تبادل اطلاعات همه موارد شامل شبکه و مفهوم و ابزار و بستر را در اختیار قرار می‌داد.

نمونه دیگر مبحث اسناد املاک است. آبان ماه سال ۹۲ برای نخستین بار سند تک برگ صادر شد اما در آن زمان هنوز دفتر کل الکترونیک وجود نداشت. در سال ۹۵ نخستین دفتر کل الکترونیک ایجاد شد. بنابراین خدمات تک‌برگ با دفتر کل از سال ۹۵ به بعد وجود دارد که می‌توانیم فقط اطلاعات این سال‌ها را در اختیار دستگاه‌ها قرار دهیم. از این رو اگر شخصی تصمیم داشته‌باشد خانه خود را که اطلاعات آن مربوط به سال‌های قبل از ۹۵ است به فروش بگذارد، کد ملی وی در سیستم ثبت نشده‌است که این تطبیق صورت بگیرد و به عبارتی داده‌های هویتی لازم برای این تطبیق وجود ندارد. به این ترتیب صحت‌سنجی باید بر اساس اسناد اثباتی دیگر صورت گیرد.

دو سال پیش ما اطلاعات مدرک تحصیلی را با همکاری وزارت علوم، دبیرخانه و شماری دیگر از دستگاه‌ها، الکترونیک کردیم. اطلاعات تحصیلی افرد از ۱۰ سال پیش تا کنون در سیستم وجود دارد و در آموزش وپرورش داده‌های بعد از سال ۸۸ در سیستم هست

موضوع مهم دیگر این است که چگونه توانستیم مفهوم تعامل‌پذیری را به یک ارزش در پلتفرم و اقتصاد دیجیتال تبدیل کنیم. بالاخره یک نفر باید وسط کار یکپارچه‌سازی دولت الکترونیک را بگیرد. در این زمینه چند لایه وجود داشت. یک ایده یکپارچه‌سازی ارائه خدمات بود. به عنوان مثال شرکت «آسان خدمت» جمهوری آذربایجان و «سیتی هال» گرجستان. ایده بعدی این بود که زیرساخت‌ها باید یکپارچه شوند. البته این هم برای جاهایی که خیلی عقب‌مانده‌تر بودند، همچون نظام‌های پارلمانی امکان‌پذیر است. زیرا تحولات دولتی خیلی سریع در این بخش‌ها صورت می‌گیرد. البته ایده یکپارچه‌سازی داده‌ها نیز مطرح شده بود اما منظور یکپارچه‌سازی به شکل تمرکز داده است. یعنی یک مرکز داده راه‌اندازی شود و همه داده‌های دستگاه‌ها در آن جمع‌آوری شود.

مجله خبری اقتصاد ارتباطات: مدیریت انواع مختلف این مشکلات، بر عهده کدام نهاد است؟

ایده مرکز ملی تبادل اطلاعات مفهوم یکپارچگی و توزیع‌شدگی را داشت. این ایده حفظ امنیت و حفظ مدیریت داده توسط دستگاه‌ها را به رسمیت شناخت و توانست سازمان‌ها را راضی کند با حفظ امنیتی که دارند، بتوانند داده‌های خود را در تعامل بگذارد. در سال ۱۴۰۰ گام‌ها برای اینکه این سرویس‌ها را در اختیار بخش خصوصی نیز قرار دهیم، برداشته‌شد. البته ابزاری به نام GSB داشتیم اما این ابزار برای بخش خصوصی نبود.

ایده مرکز ملی تبادل اطلاعات مفهوم یکپارچگی و توزیع‌شدگی را داشت. این ایده حفظ امنیت و حفظ مدیریت داده توسط دستگاه‌ها را به رسمیت شناخت و توانست سازمان‌ها را راضی کند با حفظ امنیتی که دارند، داده‌های خود را در تعامل بگذارندمرکزی که سازمان‌ها را به اشتراک داده راضی کرد

دلیل دیگری که داده‌ها در اختیار خدمات قرار نمی‌گیرد مربوط به مدیریت شرکت‌هاست. برخی شرکت‌ها فعالیت‌های مبهم دارند. به عنوان مثال مدیریت، شرکتی جنبی تاسیس کرده که می‌خواهد از آن کسب درآمد کند، بنابراین ارائه اطلاعات به نفع وی نیست.

باقری‌اصل: این وظیفه بر عهده کارگروه تعامل‌پذیری است.

در دوره کرونا تقاضای کسب‌وکارها برای دسترسی به داده‌ها افزایش یافت

گاهی این سرویس‌ها هنوز موضوعی نوین هستند و خلق آن برای ما موضوعی پیچیده و دشوار است. البته این سرویس‌های پیچیده به تدریج درحال ایجاد هستند. به عنوان مثال در نسخه الکترونیک، فقط دو بیمه‌گر یعنی تامین‌اجتماعی و بیمه سلامت ایرانیان حضور دارد. این در حالی است که ۱۹ صندوق بیمه‌ای وجود دارد و باید اطلاعات همه آنها به صورت یکپارچه در سرویس قرار گیرد تا صحت‌سنجی انجام شود. این یک سرویس پیچیده است. بنابراین خدمات جدیدی درحال خلق است که در آن نه سرویس  دهنده، نه سرویس گیرنده و نه واسط که ما به عنوان کارگروه تعامل‌پذیری، شورای اجرایی و دولت جزو آن هستیم، هنوز معماری نوین را ایجاد نکرده‌ایم.

چگونه دستگاه‌های دولتی به ارائه اطلاعات مهم برای کسب‌وکارهای اینترنتی راضی شدند؟
رضا باقری‌اصل، معاون وزارت ارتباطات و رئیس کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک

بخش اول و دوم این میزگرد در روزهای گذشته منتشر شد و اکنون می توانید بخش سوم را بخوانید.

در برخی از موارد نیز داده‌ها کامل نیستند. به عنوان مثال، دو سال پیش ما اطلاعات مدرک تحصیلی را با همکاری وزارت علوم، دبیرخانه و شماری دیگر از دستگاه‌ها، الکترونیک کردیم. این تلاش‌ها باعث شد تا اطلاعات تحصیلی افرد از ۱۰ سال پیش تا کنون در سیستم وجود داشته‌باشد و اگر فردی امروز مدرک بگیرد، داده‌های آن در سیستم  ثبت است. هدف بعدی عمق دادن به این اطلاعات و گسترش آن به سالهای قبل است. مشابه این اتفاق در آموزش وپرورش رخ داده‌است و داده‌های بعد از سال ۸۸ در سیستم هست، اما قبل از آن وجود ندارد.

چگونه دستگاه‌های دولتی به ارائه اطلاعات مهم برای کسب‌وکارهای اینترنتی راضی شدند؟

در معماری سرویس، توانستیم سرویس بیمه‌ها را ایجاد کنیم و در اختیار استفاده‌کنندگان قرار دهیم، اما این خدمات امکانات بسیار بیشتری دارد که هنوز از آن استفاده نشده‌است. به عنوان مثال، اگر به پلتفرم‌های خرید و فروش خودروهای خارجی مراجعه کنید، خواهید دید که این پلتفرم‌ها اطلاعاتی درباره سابقه تصادف‌های خودروی مربوطه در اختیار شما قرار می‌دهد. کارکرد سرویس بیمه برای مشخص شدن این موارد است. بنابراین ما عامدانه از این روش استفاده کردیم تا علاوه بر صحت‌سنجی و سابقه بیمه‌ای، سابقه تصادف‌ها یا سلامت خودرو و حتی میزان خسارت وارده آن را نیز در اختیار قرار دهیم. البته لازمه استفاده از این امکانات این است که اعتبارسنجی دوسویه از خریدار و فروشنده صورت گرفته‌باشد. به عبارتی نباید این اطلاعات را به صورت کاملا آزاد در اختیار افراد قرار دهیم که افراد سوء‌استفاده کننده نتوانند اطلاعات را برداشته و آنها را خرید و فروش کند. علاوه بر این، یک زیرساخت حقوقی نیز برای این بخش نیاز است.

مشکل بعدی نبود داده‌هاست. اکنون داده‌های «سببی-نسبی» و این که کی داماد و فرزند و همسر کیست وجود ندارد. بنابراین هنوز قابلیت ارائه سرویس‌هایی مبتنی بر داده‌های متقن برای مقابله و جلوگیری از فساد و انتصابات فامیلی وجود ندارد و داده‌های موجود بیشتر برپایه کشف وشهود هستند. البته با حضور آقای کارگر در ثبت احوال، تا پایان سال انجام می‌شود.

اکنون داده‌های «سببی-نسبی» و این که کی داماد و فرزند و همسر کیست، وجود ندارد. بنابراین هنوز قابلیت ارائه سرویس‌هایی مبتنی بر داده‌های متقن برای مقابله و جلوگیری از فساد و انتصابات فامیلی وجود ندارد و داده‌های موجود بیشتر برپایه کشف و شهودند

باقری اصل: برخی موارد در میانه راه است و ممکن است نام بردن اثر منفی داشته باشد. وجود ایراد در طراحی خدمات مشکل بعدی است. بعضی وقت‌ها خدمات به گونه‌ای طراحی شده که داده زیادی می‌گیرد. برای احراز هویت  یا اینکه بدانید که این همانندی وجود دارد، خدمات به شخص نمی‌رسد بلکه به یک اعتبار می‌رسد. بنابراین، الگوریتم یا معماری داده را نباید سخت طراحی کرد که برای احراز هویت نیاز باشد اطلاعات از چند پایگاه چک شود و استعلام‌های زیاد و پیچیده‌ای صورت گیرد. می‌توان با روش‌های بسیار ساده‌تر این فرایند را صورت داد. این نوع معماری  خدمات از طرف سرویس گیرنده مشکل ایجاد می‌کند و از طرفی در این دسته، سرویس‌دهنده آمادگی دریافت چنین خدمات پیچیده‌ای را ندارد.

اطلاعات تحصیلی از ۱۰ سال پیش در سیستم هست و  در آموزش وپرورش، داده‌های بعد از سال ۸۸

باقری‌اصل: در این زمینه تنوعی از اشکلات وجود دارد: در برخی موارد دستگاه سرویس‌دهنده داده اطلاعات را ارائه نمی‌کند. گاهی اوقات هم مشکلات ناشی از وجود ایرادهای فنی و فراهم نبودن زیرساخت‌هاست.  به عنوان مثال، یک بخش دولت در نظر دارد یک تراکنش بزرگ را انجام دهد، اما وقتی سرویس‌ها بیش از اندازه الکترونیک می‌شوند، سرویس‌دهنده آمادگی لازم برای ارائه  خدمات میلیونی ندارد، مثل فوندانسیون ساختمان ۵ طبقه که توان حمل ۵۰ طبقه را ندارد و هزینه ساختشان هم فرق دارد. اگر می‌خواهید خدمات قوی ارائه کنید، باید ابتدا زیرساخت‌های آن را فراهم کنید.

به طور کلی ما تا جایی که توانستیم داده‌ها را از دستگاه‌های اصلی و در جاهایی که امکان‌پذیر نبود، از دستگاه‌های فرعی دریافت کردیم. اکنون در حال تلاش برای در اختیار قرار دادن این سرویس‌ها هستیم. البته در این مسیر معماری سرویس‌ها باید کمی ارتقاء یابد. به عنوان مثال، مردم اکنون عادت کرده‌اند از یک روش استفاده‌کنند، اما شاید نیاز باشد دگردیسی‌هایی در این زمینه ایجاد شود. به عنوان مثال، با برخی از سرویس‌ها نیازمند اعتبارسنجی هستیم.

مجله خبری اقتصاد ارتباطات: اگر مفید است، نام این بخش‌ها را بگویید.

باقری اصل: شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۳۹۷ مصوبه‌ای داشت که در آن استعلامات و تبادل اطلاعات بین دستگاه‌های اجرایی را تصویب کرد. ماده ششم این آیین‌نامه مبنایی برای راه‌اندازی کارگروه تعامل‌پذیری به عنوان قانون‌گذار داده‌های کشور شد.  دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات به عنوان رئیس این کارگروه اعلام شد. در آن زمان بنده عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات بودم و چند ماه بعد به سمت دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات منصوب شدم. اولین جلسه کارگروه تعامل‌پذیری را در خرداد ۱۳۹۸ برگزار کردم. تاکنون این کارگروه ۳۳ جلسه رسمی داشته‌است که هر کدام از این جلسات دست‌کم حدود ۶ یا هفت جلسه فرعی دارد. در مجموع می‌توان گفت بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ جلسه برگزار کرده‌ایم.

مجله خبری اقتصاد ارتباطات: در بخشی از سخنان خود گفتید همه دستگاه‌ها در سال ۱۳۹۹ راضی شدند که اطلاعات خود را در اختیار بخش دولتی قرار دهند. آیا هنوز دستگاهی وجود دارد که برای ارائه اطلاعات به بخش دولتی مقاومت کند؟

آخرین وضعیت اطلاعات نسبی، سببی

GSB برای سرویس‌های دولتی بود که روی وب ارائه می‌شد. تقاضای بخش خصوصی در دوران کرونا برای دسترسی به داده‌ها افزایش یافت، بنابراین در انتهای سال ۹۹، مجوزهای کوچکی ارائه دادیم تا این GSB به بخش خصوصی نیز خدمات بدهد. در سال ۹۷ هیات عامل مصوبه‌ای داشت که ما آن را اجرایی کردیم. این مصوبه تاکید می‌کرد مرکز تبادل اطلاعات برای کار با بخش خصوصی اپراتور بگیرد. حاصل آن نیز منجر به این شد که اپراتورهای داده‌ای شکل گرفت که امروز با آقای نائینی به عنوان یکی از این اپراتورها و یک شرکت دیگر که این اقدام را تقبل کردند، در ارتباط باشیم.

«رضا باقری‌اصل» معاون امور مجلس وزارت ارتباطات و رئیس کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک که کارگروه متبوعش نقش جدی در ساماندهی و توزیع اطلاعات ملی و قرار دادن آنها در اختیار کسب و کارها داشته، در بخش سوم میزگرد پژوهش مجله خبری اقتصاد ارتباطات، توضیحات جالبی از روند این موضوع داده است.

کارگروه تعامل‌پذیری، قانون‌گذار داده‌های کشور

به عنوان مثال بسیاری از اپلیکیشن‌ها، حتی آنهایی که رایگان هستند، زمانی که بخواهید اطلاعاتی را در پلتفرم‌های خارجی ثبت کنید یا اطلاعاتی بگیرید، با این که در آن لحظه از شما پولی نمی‌گیرد، اما یک شناسه پرداخت درخواست می‌کند. سیستم با این روش اشخاص را با یک نظام بانکی اعتبارسنجی می‌کند. بنابراین برای استفاده از بعضی سرویس‌ها نیازمند اعتبارسنجی هستیم.



منبع خبر

مجله خبری اقتصاد ارتباطات: کارگروه تعامل‌پذیری از چه زمانی تشکیل شده و کارویژه، جایگاه قانونی و اختیارات آن چیست؟ تشکیل این شورا چه تاثیری در تسهیل فعالیت کسب وکارها داشته است؟

محمدجواد آذری جهرمی

محمدجواد آذری جهرمی

محمدجواد آذری جهرمی (زادهٔ ۲۵ شهریور ۱۳۶۰) سیاستمدار و مدیر ارشد اجرایی ایرانی است که از ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دوم حسن روحانی بود. آذری جهرمی دانش‌آموخته مقطع کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه صنعت آب برق است و فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۸۴ به عنوان کارشناس فنی وزارت اطلاعات آغاز کرد. او از ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات بود.[۷] او در سال آخر فعالیت دولت یازدهم، برای مدت کمتر از یک سال، از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ به عنوان معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات (محمود واعظی) و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت فعالیت می‌کرد.[۸][۹] وی نخستین وزیر جمهوری اسلامی ایران است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ متولد شده‌است.[۱۰] به عبارتی جوانترین وزیر دولت دوازدهم می‌باشد.

نوشته‌ی بعدی

صفحهٔ درخواستی شما یافت نشد.

نوشته‌های تازه

  • رهبران با توجه به امنیت محاسباتی ارزیابی و ارزیابی می شوند
  • کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال طعم دستگاه ها را متوقف می کند
  • نیاز به افزایش همکاری برای ارتباطات در ایران -عراق در طول Arbaeen Hosseini
  • مخالفت با اینترنت کلاس
  • داستان اینترنت کلاس چه بود؟
  • پاسخ پزشکان به “اینترنت کلاس”/دسترسی به اطلاعات رایگان حق همه افراد است
  • سخنگوی دولت: اینترنت کلاس هرگز در دستور کار دولت نخواهد بود
  • معاون وزیر ارتباطات خواستار شتاب انتقال زمین به شرکتهای نوآورانه شد
  • دفتر تأکید پزشکی بر مشکلات اقتصادی دیجیتال/نیاز به بررسی حمایت از فیزیکی از داده ها
  • حملات روزانه در جنگ اخیر به 1 گیگابایت در ثانیه رسید
  • حملات روزانه در جنگ اخیر به 1 گیگابایت در روز رسیده است/ حملات سایبری را کاهش می دهد
  • مشکلات اقتصاد دیجیتال کشور باید با گفتگو حل شود
  • مشکلات در اقتصاد دیجیتال کشور باید با گفتگو حل شود
  • معاون وزیر ارتباطات: فیلتر سیاست در کشور شکست خورد
  • سند مدیریت داده ها را در شورای عالی بعدی شورای عالی فضای مجازی بررسی و نهایی کنید
  • کارمند وزارت ارتباطات: امنیت مردم در اولویت است
  • 2 ٪ از پروژه JINAF در دهکده های کشور تا پایان سال
  • رضایت مردم باید در قلب توسعه اینترنت در مناطق مختلف باشد
  • باید رضایت افراد مبتنی بر توسعه اینترنت در مناطق مختلف باشد
  • هاشمی: هدف از مدیریت داده ها ، از بین بردن موازی و عمل بدون دردسر است
  • نگهداری اضطراری برای شرکت های دیجیتال وارد مرحله اجرایی شد
  • پایان آزار و اذیت ماهواره ای برای اخترشناسان
  • دلیل کاهش کیفیت اینترنت فیبر در خارج از کشور است
  • “پیام” باید به یک الگوی ملی تبدیل شود. معاون رئیس جمهور نوآوری ؛ ایران دیجیتال را رانندگی کنید
  • عدالت: وضعیت زیرساخت ارتباطات در رافسانجان قابل قبول نیست
  • مشاغل دیجیتال به یک برنامه زمان برنامه ریزی شده بحران نیاز دارند
  • شروع فرآیند تولید شرکت های اقتصاد دیجیتال از امکانات اضطراری
  • شورای عالی شورای عالی فضای مجازی کمیته نظارت بر رویکرد دستی را تشکیل داد
  • توسعه یک شبکه اطلاعاتی ایمن و پایدار در شبکه ملی
  • معاون شبکه ملی اطلاعات معاون وزارت ارتباطات منصوب شده است
  • آماده سازی فرودگاه Payam برای واردات فوری مواد مخدر و کالاهای اساسی
  • ادعای نصب برج های ارتباطات از راه دور در کشور درست نیست
  • برای شناسایی شرکت های فعال در خدمت نمازگزاران Arbaeen تماس بگیرید
  • “تغییر آدرس” و “درخواست انتشار در آدرس جدید” را راه اندازی کنید
  • مقاومت در برابر زیرساخت های ارتباطی در اوج جنگ 6 روزه تحمیل شده
  • ارتباط نمازگزاران از آربین با ظاهر هماهنگ و جهادی تسهیل می شود
  • وزیر ارتباطات: از هر اقدامی که باعث تضعیف نزدیکی ملی شود باید اجتناب شود
  • مردم ایران هیچ تجاوز/ نیاز به مستند سازی جنایات رژیم صهیونیستی و ایالات متحده را نمی پذیرند
  • وزیر ارتباطات: وضعیت دسترسی به ارتباطات به پیش شرط ها بازگشت
  • به طور خودکار مجوزهای فعالیت صادر شده توسط سازمان فناوری اطلاعات
  • بازدید از وزیر ارتباطات به سیستم عامل ها و شرکت های دیجیتال
  • پشتیبانی هدف برای شرکتهای مبتنی بر دانش در زمینه ارتباطات افزایش یافته است
  • تماس تلفنی تلفن ثابت تا پایان ماه ژوئیه رایگان بود
  • نیاز فوری به همکاری استراتژیک برای محافظت از زیرساخت های حیاتی
  • ارز مبادله Nubitx: ما مبلغ سرقت شده را جبران می کنیم
  • ایرانیان در خارج از کشور دسترسی به فرستاده های محلی/کاهش برخی محدودیت ها
  • حملات سایبری قبل از حمله به ایران/ کودکان بی گناه در یک رویا کشته شد
  • کاربران خارجی وارد برنامه می شوند.
  • شهروندان از پیام های متنی و نمایندگان مراقبت می کنند
  • تمهیدات جدید برای گیرندگان بسته های پستی نه در مقصد

[xero_seo]

دسته ها

  • اخبار
  • دسته‌بندی نشده
  • About
  • Advertise
  • Careers
  • Contact

کلیه حقوق برای مجله خبری اقتصاد ارتباطات محفوظ است.

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • Home

کلیه حقوق برای مجله خبری اقتصاد ارتباطات محفوظ است.